HAPPY WORKPLACE & HAPPY FAMILY
VS
COVID 19 Situation

ศูนย์วิจัยความสุขคนทำงานองค์กรแห่งประเทศไทย
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล

ทุกวันที่ 20 มีนาคม ของทุกปี องค์การสหประชาชาติ (UN) ได้กำหนดให้เป็น “วันความสุขสากล”  โดยมีเป้าหมายเพื่อให้ระลึกว่า

โดยให้แต่ละประเทศ พยายามผลักดันนโยบายสาธารณะที่ยุติความยากจน ลดความเหลื่อมล้ำ และร่วมมือกันปกป้องโลกใบนี้ ถือเป็น 3 กุญแจสำคัญ ที่นำไปสู่ความเป็นอยู่ที่ดีและมีความสุขให้กับประชาชน ซึ่งธีมแคมเปญของวันความสุขสากลในปี 2021 คือ Happiness For All Forever ที่พยายามให้เหล่ามวลมนุษยชาติมีจุดมุ่งหมายร่วมกัน เพื่อเพิ่มพูนความสุขของตนเอง องค์กร สังคม และประเทศชาติ ในสถานการณ์ที่ทุกคนถูกธรรมชาติบังคับ ให้ต้องเริ่มต้นการใช้ชีวิตในแบบวิถีใหม่ (New Normal) เพื่อตอบสนองต่อการแพร่ระบาดครั้งใหญ่ของโลกกับ COVID-19

ย้อนกลับไปในช่วงปลายปี 2019 เกิดโรคปอดอักเสบชนิดที่ไม่เคยมีในการบันทึกมาก่อน ระบาดในเมืองอู่ฮั่น มณฑลหูเป่ย ประเทศจีน ซึ่งสร้างความหวาดกลัวให้กับประชาคมโลก เนื่องจากโรคนี้สามารถติดต่อจากคนสู่คน ผ่านระบบทางเดินหายใจ และวันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2020 เป็นวันที่องค์การอนามัยโลก (WHO) ประกาศชื่อโรคจากไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่อย่างเป็นทางการว่า COVID-19 หรือ โรคโควิด 19 

การแพร่ระบาดในครั้งนี้ องค์การอนามัยโลก (WHO) ประกาศให้การระบาดของโรคโควิด 19 เป็น "ภาวะการระบาดใหญ่ทั่วโลก (pandemic)" ซึ่งสร้างความเสียหายให้กับทุกภาคส่วนทั่วโลก โดยเฉพาะส่งผลกระทบด้านการเงินมากที่สุด เนื่องจากมาตรการล็อคดาวน์ได้สร้างความเสียหายต่อเศรษฐกิจทั่วโลก ทั้งในเรื่องของการส่งออก การผลิตภาคอุตสาหกรรม การเดินทาง และการท่องเที่ยว ฯลฯ

• ผลกระทบจากโควิด 19 สู่องค์กรในประเทศไทย
  

  สำหรับประเทศไทย เมื่อวิกฤต COVID-19 เกิดขึ้น กลุ่มธุรกิจที่ได้รับผลกระทบอันดับแรก และหนักที่สุดก็คือ ธุรกิจการท่องเที่ยว เพราะเป็นประเทศที่พึ่งพารายได้จากการท่องเที่ยวเป็นหลัก โดยเฉพาะนักท่องเที่ยวจีน เมื่อนักท่องเที่ยวหายไป ผลกระทบที่สร้างความเสียหายมหาศาลครั้งนี้ ได้ลุกลามไปในภาคส่วนอื่น ๆ เช่น โรงแรม ร้านอาหาร ฯลฯ และด้วยมาตรการต่าง ๆ ที่ประกาศปิดเมือง (Lock Down) เพื่อหยุดกิจกรรมในการดำเนินชีวิตต่าง ๆ ทั้งในกรุงเทพฯ และจังหวัดที่ตกอยู่ในพื้นที่ Red Zone จึงส่งผลต่อองค์กรเป็นอย่างมาก โดยต้องออกนโยบายให้ทำงานจากที่บ้าน (work from home) เพื่อป้องกันการระบาด และองค์กรที่ได้รับผลกระทบมาก อาจมีการขอปรับลดเงินเดือนและวันทำงาน จนถึงการจ้างออก หรือไม่ต่อสัญญาจ้างใหม่ เนื่องจากไม่สามารถแบกภาระไว้ได้ 

• องค์กรแห่งความสุข & ครอบครัวมีสุข ในวิกฤติ โควิด 19 

  จากการสำรวจเร่งด่วนถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นกับองค์กร และครอบครัวคนทำงาน ขณะตกอยู่ในวิกฤติ โควิด 19 ระหว่างวันที่ 27 เมษายน – 22 พฤษภาคม 2563 ด้วยการส่งแบบสอบถามตอบด้วยตนเอง (Self-Administered Questionnaire) ไปยัง คนทำงาน จำนวน 3,310 คน ใน 73 ภาคีเครือข่าย “องค์กรแห่งความสุข: Happy Workplace และครอบครัวมีสุข (Happy Family) ” ที่เป็นองค์กรภาครัฐ รัฐวิสาหกิจ เอกชน วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) และ วิสาหกิจชุมชน กระจายอยู่ทั่วทุกภาคในประเทศไทย โดยโครงการ “การสร้างเสริมครอบครัวอบอุ่นและมีสุขเพื่อคนทำงานองค์กร” สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล สนับสนุนโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) พบประเด็นที่น่าสนใจ ดังนี้ 

 ภาคีเครือข่ายองค์กรแห่งความสุข ร้อยละ 87 สามารถต้านทานและยังอยู่รอดได้

ร้อยละ 13 ต้องหยุดกิจการชั่วคราว

คนทำงานและครอบครัว เกือบทั้งหมด (ร้อยละ 97.6) ได้รับผลกระทบ 

ร้อยละ 2.4 ระบุว่าไม่มีผลกระทบ

ที่มา: การสำรวจผลกระทบที่เกิดขึ้นกับครอบครัวคนทำงานจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด 19 (COVID-19)

• การรับมือขององค์กรแห่งความสุขและครอบครัวมีสุขกับวิกฤติโควิด 19

  การถอดบทเรียนกลุ่มภาคี “องค์กรแห่งความสุข” และ “ครอบครัวมีสุข” ในการรับมือสถานการณ์แพร่ระบาดของโรคโควิด 19

1. พลิกวิกฤตเป็นโอกาส เพิ่มการเรียนรู้ ก้าวสู่ การใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่

นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งของวิสัยทัศน์ผู้บริหารองค์กรแห่งความสุข ได้นำพาองค์กรรอดพ้นจากวิกฤตโควิด 19 ด้วยกลยุทธ

ที่พร้อมเผชิญหน้า ปรับเปลี่ยน เรียนรู้ และรับมือ กับสถานการณ์ต่าง ๆ 

• ทางรอดขององค์กร ทำงานอย่างไรให้มีความสุขในช่วงวิกฤตโควิด 19

การระบาดของโรคโควิด 19 ทำให้องค์กรรู้ว่า วิถีและวิธีการทำงานแบบเดิม ไม่ตอบโจทย์การทำงานในศตวรรษที่ 21 อีกต่อไป การที่จะสามารถพาให้องค์กรรอดพ้นจากวิกฤตได้ จำเป็นต้อง 

1. เปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมองค์กรถึงระดับแก่น เช่น ยืดหยุ่นเรื่องเวลาเข้างาน เปลี่ยนมาสร้างวินัยและความรับผิดชอบต่อหน้าที่แทน เน้นทำงานให้เสร็จและมีประสิทธิภาพตามที่ได้รับมอบหมาย มากกว่าเข้มงวดเรื่องเวลาเข้างาน 

2. เพิ่มทักษะทางด้านดิจิทัลและการใช้สื่อออนไลน์ ทั้งภาคการผลิต การค้า และการบริการ ปฏิเสธไม่ได้ที่คนทำงานต้องประยุกต์การสื่อสารออนไลน์เข้ามาในสายงาน ไม่ว่าจะเป็นการประชุม การขาย การติดต่อกับลูกค้า/คู่ค้า การโฆษณาและสร้างแบรนด์ดิ้ง ฯลฯ ซึ่งนอกจากเป็นการรับมือการระบาดของโควิด-19 ได้ดีแล้ว ยังตอบโจทย์เรื่องไลฟ์สไตล์ของคนรุ่นใหม่อีกด้วย 

3. ทักษะการคิดสร้างสรรค์ การประยุกต์ และบูรณาการ เนื่องจากหลายอาชีพในปัจจุบันเริ่มหายไปจากสังคม ที่มีอยู่ก็ไม่เหมือนเดิม คนทำงานจะทำแบบเดิมอย่างที่คุ้นเคยไม่ได้ ต้องรู้จักการปรับเปลี่ยน และบูรณาการ ซึ่งจะเป็นทักษะที่จะทำให้กิจการยังคงไปต่อได้ เพียงแค่ปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมตามความต้องการของตลาด 

4. การคำนึงถึงคนทำงานและครอบครัว เนื่องจากองค์กรขับเคลื่อนไปได้ก็ด้วย “คนทำงาน” ดังนั้น การดูแลให้พนักงานมีความสุข จะทำให้คนทำงานเชื่อมั่นในองค์กรและตั้งใจสร้างสรรค์ผลงานให้ออกมาดี การดูแลดังกล่าวไม่เพียงแค่ในพื้นที่องค์กรเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงความสุขที่บ้าน หรือครอบครัวของคนทำงานด้วย แทบจะไม่สามารถแยกความสุขในที่ทำงานออกจากความสุขที่บ้านได้เลย และทั้งสองก็ส่งผลต่อกันเสมอ

ความปกติใหม่ หรือ New Normal จะเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างถาวรนับจากนี้ ไม่ใช่แค่ในช่วงการระบาด และไม่ใช่การเปลี่ยนแปลงแค่ระดับบุคคล หรือพฤติกรรมเชิงปัจเจก แต่ปรับเปลี่ยนทุกองคาพยพ รวมถึงภาคธุรกิจที่ต้องรื้อโครงสร้างธุรกิจแบบเดิม แล้วปรับใหม่ อย่างรวดเร็วอีกด้วย

      ว่ากันว่า

วิถีชีวิตของมนุษย์เรา โดยเฉพาะคนทำงานจะต้องปรับเปลี่ยนไปตามโลกยุคดิจิตอลอยู่แล้ว เพียงแต่โควิด 19 เป็นตัวเร่งให้เราต้องปรับเปลี่ยนแบบก้าวกระโดดเท่านั้นเอง...